Zdarza się, że najlepszym rozwiązaniem dla sprawcy przestępstwa lub wykroczenia skarbowego jest skorzystanie z dobrowolnego poddania się odpowiedzialności karnej (DPO). Jest ono możliwe, jeżeli sąd uzna, że wina sprawcy oraz okoliczności czynu nie budzą wątpliwości. W kodeksie karnym skarbowym (kks) znajdują się odpowiednie przepisy, które regulują możliwość poddania się odpowiedzialności za czyn zabroniony opisany w tej ustawie.
Zgodnie z art. 142 § 1 kks, w postępowaniu prowadzonym przez finansowy organ postępowania przygotowawczego, zanim wniesiono akt oskarżenia, sprawca przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego może zgłosić wniosek o zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności. Istotne jest przede wszystkim, aby złożyć wniosek przed wniesieniem przez organ aktu oskarżenia do sądu. Warto wspomnieć, że sąd wniosek może zezwolić na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności, albo też odmówić uwzględnienia wniosku. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 31 marca 2023 roku, sygn. akt: V KK 464/22: Wniosek o udzielenie zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności jest bowiem oświadczeniem woli finansowego organu postępowania przygotowawczego, ale jedynie co do rozpoznania sprawy przez sąd wyłącznie w określony w tym wniosku sposób. Brak zatem procesowej możliwości wydania wyroku o innej treści niż wynikająca z treści wymienionego wniosku.
Co istotne, kks wymaga, aby:
1) uiszczono w całości wymagalną należność publicznoprawną, jeżeli w związku z przestępstwem skarbowym lub wykroczeniem skarbowym nastąpiło uszczuplenie tej należności;
2) sprawca uiścił kwotę odpowiadającą co najmniej najniższej karze grzywny grożącej za dany czyn zabroniony;
3) sprawca wyraził zgodę na przepadek przedmiotów co najmniej w takim zakresie, w jakim ten przepadek jest obowiązkowy, a w razie niemożności złożenia tych przedmiotów - uiścił ich równowartość pieniężną;
4) uiszczono co najmniej zryczałtowaną równowartość kosztów postępowania.
W pewnych przypadkach DPO nie jest możliwe. W art. 17 § 2 kks wskazano, że niedopuszczalne jest udzielenie zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności, jeżeli:
1) przestępstwo skarbowe zagrożone jest karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności (a więc wchodzą w grę tylko wykroczenia skarbowe oraz przestępstwa skarbowe zagrożone karą grzywny);
2) przestępstwo skarbowe zagrożone tylko karą grzywny popełniono w warunkach określonych w art. 37 § 1 lub art. 38 § 2 (ogólnie rzecz ujmując przepisy te dotyczą nadzwyczajnego obostrzenia kary);
3) zgłoszono interwencję co do przedmiotu podlegającego przepadkowi, chyba że zostanie ona cofnięta przez interwenienta do czasu wniesienia aktu oskarżenia do sądu.
Z mojego doświadczenia w pracy adwokata wynika, że skorzystanie z instytucji DPO niesie za sobą kilka korzyści. Pierwszą z nich, i często najważniejszą, jest to, że prawomocny wyrok o zezwoleniu na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności nie podlega wpisowi do Krajowego Rejestru Karnego. Zatem osoba skazana w tym przypadku miałaby możliwość uzyskania zaświadczenia o niekaralności z KRK.
Oprócz tego w praktyce często można liczyć na łagodniejsze potraktowanie i tym samym niższą grzywnę aniżeli mogłaby być orzeczona na skutek klasycznego prowadzenia postępowania.
Ponadto, uiszczenie określonej kwoty tytułem kary grzywny za przestępstwo skarbowe w drodze dobrowolnego poddania się odpowiedzialności nie stanowi przesłanki recydywy skarbowej (określonej w art. 37 § 1 pkt 4 kks).
Nie bez znaczenia bywa i to, że dobrowolne poddanie się odpowiedzialności przyspiesza procedowanie sprawy, dzięki czemu cały proces karny odbywa się znacznie sprawniej.
Warto mieć na uwadze, że organy ścigania i sąd muszą wyrazić zgodę na skorzystanie z DPO, ponieważ nie jest to ich obowiązkiem wprost wyrażonym w ustawie. Z praktyki prowadzonej przeze mnie kancelarii adwokackiej wynika, że do uzyskania zgody na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności i ustalenia wymiaru kary grzywny niezbędne bywają negocjacje, które na ogół są prostsze do prowadzenia z organami ścigania przez adwokata karnistę, który dysponuje odpowiednim doświadczeniem w prowadzeniu spraw karnych.
Jeśli potrzebują Państwo pomocy w sprawie karnoskarbowej, zapraszamy do kontaktu z naszą kancelarią adwokacką.
Podstawa prawna: